Türk futbolunun son 10 yılı yabancı futbolcular için bir
cenneti ifade ederken ülke futbolu ve de ülke ekonomisi açısından bakıldığında
bizim kendi adımıza aynı şeyi söyleme şansımız pek yok...
Bu haberde 97-98 futbol sezonundan içinde bulunduğumuz
2006-2007 futbol sezonuna kadar ülkemizde forma giyen yabancı oyuncular
değerlendirmeye alınmıştır...
Haberde vurgulanan tüm rakamlar kulüplerin futbol
federasyonuna yaptığı resmi bildirimlerdir... Bu rakamlar kulüplerin yaptıkları
sözleşmeler karşılığında futbolcuları ödeyecekleri rakamlardır. Yani içinde
bonservis bedelleri yoktur. Yine belirtmek gerekir ki sözleşmesi bir şekilde
tek taraflı feshedilen futbolculara ödenen tazminatlar da bu rakamların
dışındadır...
Bahse konu on yıl içinde tam bin 184 sözleşme gönderilmiş futbol
federasyonuna... Elbette içinde tekrarlar var... Yani bin 184 sözleşme demek,
bin 184 futbolcu demek anlamına gelmiyor. Bazı futbolcuların (Sayıları çok
fazla değil) bir kaç yıl oynadıklarını hatırlarsak yaklaşık bin civarında futbolcunun son on
yılda transfer edildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz...
Dikkatimizi vermemiz gereken bir başka konu ise
bildirimlerin garipliği... Örneğin 1997-98 sezonunda ligimizde oynayan toplam 98 futbolcuya sözleşmeleri
karşılığı 7 milyon 485 bin 968 dolar ödeneceği belirtiliyor...
Bu rakamın ne kadar gerçekçi olduğunu şöyle
anlayabiliriz. O sezon Galatasaray'da Filipescu, Hagi, İlie ve Popescu gibi üst düzey
yabancılar oynamaktadır. Sadece onların yıllık kazançlarının ortalama 1 milyon
dolar civarında olduğunu düşünürsek kalan 94 futbolcunun 3.5 milyon dolara oynadıklarına
inanmamız gerekir. Kaldı
ki, aynı sezon Beşiktaş'ta Amokachi, Yankov, Letchkov ve Mrmiç, Fenerbahçe'de
Högh, Uche, Moshoeu ve Okacha forma giymektedir.
Dolayısıyla resmi bildirim olan 7 milyon 485 bin 968
dolarlık meblağı en azından 4 ya da 5'le çarpmak zorunda olduğumuzu fark
etmeliyiz...
Net olarak anlaşılacağı üzere burada devletin, biraz da
göz yumduğu müthiş bir vergi kaybı söz konusu.
Ancak "kulüpler bizim, devlet bizim" diyerek
bunu sineye çekebiliriz, zaten devlet de öyle yapıyor. Dolayısıyla bu
çarpıklığı ortaya koyarken kimsenin vergi borcunun peşine düşmek niyetinde
değiliz. Amacımız Türk futbolunda yabancılara aktarılan gerçek rakamlara
ulaşmak...
Zaten son yıllarda devlet işi biraz sıkı tutup, yabancı
oyuncular da dolar ve euro sözleşmeleri konusunda ısrarlı olunca doğal olarak
resmi bildirimler gerçeğe yakın hale geliyor.
Bu nedenle özellikle 2004-2005 sezonundan itibaren resmi
bildirimlerin katlanarak arttığını görebiliyoruz...
Daha başka bir deyişle şu manzarayı iyi anlamalıyız.
1997-98 sezonundan başlayıp 2003-2004 sezonuna kadar gelirsek yıllık ortalama 100 futbolcuya, yine yıllık
ortalama yaklaşık 12 milyon dolar verdiklerini beyan eden kulüplerimiz daha
sonra vites yükseltiyor.
Son üç sezonda (2004-2005, 2005-2006,2006-2007) yine
yıllık ortalama 100
futbolcuya ,ortalama 80 küsür milyon dolar ödüyorlar...
Yani federasyona yapılan resmi bildirimler yaklaşık dört
kat artıyor...
Belki de daha kaliteli oyuncular geldiği için bu böyledir
diyorsanız taktir sizin. Belki o dönemde oynayan yabancı futbolcuları
hatırlamanıza yardımcı olursak son üç yılla ilk yedi yıl arasında 4 kat fark
olup olmadığını daha rahat kıyaslayabilirsiniz.
Ülkemize 1997-98-2003-2004 sezonları arasında gelen
yabancılardan bazıları şunlar: Hagi, Filipescu, Popescu, İlie, Vugrineç, Amokachi, Yankov, Letchkov,
Musisi, Mapeza, Uche, Okacha, Moshoeu, Del Solar, Moldovan, Dimas, Taffarel,
Andersson, Johnson, Lazetiç, Mirkoviç, Rapaiç, Revivo, Jardel, Mondragon, El
Saka, Youla, , Lazarov, Dobrovski, Bushi, Cordoba, Guinti, Ronaldo, Nouma,
Pancu, Zago, Xavier, Sarr, Yattara, Ahmed Hassan, Geremi, Baliç, Hooijdonk,
Luciano, Rebrov, Tomas, Nobre...
Size göre son üç sezonda ligimizde oynayanlarla, son on
yılın ilk yedi yıllık bölümünde oynayanlar arasında yüzde 400'lük bir fark var mı?
Boş verelim kafamıza göre hesap yapmaktan ve dönelim
resmi rakamlara, hepsini de doğru kabul edelim!...
Bu taktirde dahi karşımıza inanılmaz bir savurganlık
çıkıyor... Bakın ülkemizde bu dönemde yapılan bin 184 sözleşmeye
karşılık ödenen toplam para 328 milyon 924 bin 402 dolar...
Bunlar sadece futbolcuların aldıkları...Yine bir örnekle
manzarayı ortaya koyalım. 2006-2007
sezonunda kulüplerim 11 sözleşmeye karşılık federasyona yaptıkları resmi
bildirim yaklaşık 118 milyon dolar...
Beşiktaş'ın sadece
Delgado, Ricardinho, Bobo ve Nobre'ye yaklaşık 15 milyon dolar bonservis bedeli
ödediğini aynı şekilde Fenerbahçe'nin Edu, Deivid, Lugano ve Kezman'ı yaklaşık
30 milyon dolar bonservis bedeli ödediğini biliyoruz.
Yani sadece futbolcuya yapılan ödemeyle iş bitmiyor.
dolayısıyla on yılda transfer edilen yaklaşık bin futbolcuya ortalama 250 bin
dolardan bonservis bedellerini koyarsak (Ortalama rakam bunun çok daha
üzerindedir) karşımıza 250
milyon dolar gibi başka bir harcama çıkmaktadır...
Bu dönemde görev yapan yabancı teknik adamlara
ödenenleri, sözleşme feshiyle verilen tazminatları da işin içine katarsanız bu
ülkenin yaklaşık BİR MİLYAR
DOLARININ SON ON YILDA YABANCI FUTBOLCU VE TEKNİK ADAMLARA GİTTİĞİNİ
GÖRÜRSÜNÜZ...
İşin ilginç tarafı bine yakın futbolcu arasından giderken
para kazandıranlar yani akılda kalacak kadar para kazandıranlar iki elin
parmakları kadar bile değil.
Şöyle bir düşündüğümüzde Geremi, Baliç, Okacha, Carew, Filipescu, İlie, Jardel,
Anelka ilk akla gelenler. Daha doğrusu kayda değer para bırakıp gidenler
diğerleri ya bir şekilde durumu idare edip ülkemizde kaldı ya da büyük
çoğunluğun yaptığı gibi bonservisini bedava hatta duruma göre üstüne de para
alıp evlerinin yolunu tuttular.
Şimdi işin bir başka boyutuna bakalım. 2001 şubat ayından
bu yana Digitürk
kulüplerimize yıllık ortalama 150 milyon dolar kaynak aktarıyor. Bu paranın yaklaşık 55 milyon doları
da dört büyük kulüp arasında dağıtılıyor...
Sadece şu son sezonu ele alsak, Turkcell Süper Lig'teki
kulüplerin yayıncı kuruluştan aldıkları toplam para olan 150 milyon doların 128
milyon doları bu sezon oynayan futbolcuların kendilerine yapılacak ödemelere
gidecek. Bonservislerini hiç hesaba bile katmıyoruz... Kulüplerin gelirleri
belli, bu konuda hesabı isteler de şaşıramazlar ama giderler kesinlikle
standart değil ve hesabı şaşırmaları çok kolay. Zaten bütün kulüplerin borç
batağında olması da bu manzaranın sonucu değil mi?.. Peki gelin bir de başarı
tablomuza bakalım. 1997-98 sezonundan şu anda içinde bulunduğumuz 2006-2007
sezonuna kadar yabancı futbolcu teknik adama kaba bir hesapla harcanan yaklaşık
1 milyar dolar karşılığında elimizde uluslararası anlamda ne var derseniz
Galatasaray'ın UEFA ve Süper Kupaları var bir de Cim Bom'un Şampiyonlar Ligi'ne
en çok katılan takımlar arasında yer alması var... Elbette yabancı teknik
adamların ve futbolcuların futbolumuzu geliştirme anlamında katkıları da oldu.
Dolayısıyla Milli Takım'ın elde ettiği dünya üçüncülüğünde çorbada onların da
tuzunun dolaylı yoldanda olsa bulunduğunu kabul etmeliyiz. Sonuç olarak 1
milyar dolar ve elde işte bunlar... Tüm
bu araştırmanın bize gösterdiği acı bir gerçek var. Türk futbolunda yabancı
konusu her açıdan, hem de önüne gelenin vatandaş olmak için bakanlar kuruluna
başvurduğu şu günlerde yeniden gözden geçirilmesi bir zorunluluktur... Milli servetin dışarıya
akmasının yanı sıra ortaya yatırıma değecek bir başarı çıkmazken kulüplerin,
yayıncı kuruluşun her yıl verdiği 150 milyon dolara rağmen borç batağına
saplanması bu konuda ne büyük hatalar yaptığımızın en somut kanıtıdır...
YILLARA GÖRE FEDERASYONA VERİLEN RESMİ SÖZLEŞME SAYISI VE
DOLAR BAZINDA TOPLAM RAKAMLAR:
1997-98 sezonu
98 sözleşme 7.485.968 (milyon
dolar)
1998-99 sezonu
94 sözleşme 11.703.227
1999-2000 sezonu
112 sözleşme
9.807.281
2000-2001 sezonu
125 sözleşme 12.300.098
2001-2002 sezonu
139 sözleşme
9.428.868
2002-2003 sezonu
128 sözleşme 16.172.521
2003-2004 sezonu
115 sözleşme
18.360.622
2004-2005 sezonu
123 sözleşme 50.817.161
2005-2006 sezonu
139 sözleşme
75.060.502
2006-2007 sezonu
111 sözleşme 117.788.154
GENEL TOPLAM : 1.184
sözleşme 328.788.154 milyon dolar...
NOT. her sezon ayrı iki yılın iki ayrı yarısını kapsadığı
için kulüplerin bildirimlerinde yer alan dolar, mark ve eurolar her yılın
Temmuz ile bir sonraki yılın Haziran aylarının ortalamalarına göre hesap
edilmiştir.